Το έργο του de Certeau έχει τις απαρχές του στην ευρύτερη συζήτηση για το καθημερινό και τη λαϊκή κουλτούρα κατά τη δεκαετία του '70 στη Γαλλία, τη Βρετανία και τις Η.Π.Α. Το κεντρικό ενδιαφέρον του αφορά […] την κριτικής της αντίληψης για τον παθητικό καταναλωτή της κουλτούρας, μιας αντίληψης που αποτελούσε κεντρική θέση τόσο της κοινωνιολογίας της μαζικής κουλτούρας από τη δεκαετία του 1950, όσο και της Σχολής της Φρανκφούρτης. Το έργο του de Certeau, κατά συνέπεια, μπορεί να θεωρηθεί μέρος μιας αναδυόμενης φιλολογίας στην οποία η μαζική πολιτισμική κατανάλωση αντιμετωπίζεται ως ενεργητική και διαφοροποιητική, παρέχοντας το πλαίσιο αυτού που αργότερα θα ονομαζόταν αναγνωστική-απαντητική θεωρία.
[…] Η κριτική του καθημερινού διατηρείται πλέον εντός των συμβολικών πεδίων του καπιταλισμού, σ’ ένα είδος μόνιμης δολιοφθοράς των επιπτώσεων της ανταλλακτικής αξίας. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η αντιθετική ή ανατρεπτική ερμηνεία, ή χρήση λαϊκών μορφών και πρακτικών, γίνεται ένα είδος ποίησης, ή επανεγγραφής της κυρίαρχης κουλτούρας. Ως ένα τέτοιο, το έργο του de Certeau μπορεί να θεωρηθεί ως μια απόπειρα να εγκαθιδρυθεί ένα τροποποιημένο υποκείμενο πολιτισμικής αντίστασης: αποδεσμεύοντας την έννοια του καθημερινού από τον ντετερμινισμό της Σχολής της Φρανκφούρτης, όσο και από τον βολονταρισμό των Καταστασιακών, μια πολιτικοποιημένη σημειωτική σχετίζεται με ζητήματα αυτοκατανόησης, προφορικής ιστορίας και πολιτισμού «από τα κάτω». Το αποτέλεσμα είναι μια εκλεπτυσμένη εκδοχή αυτού που, περί τα μέσα της δεκαετίας του '70, επρόκειτο να γίνει ένας διευρυμένος ορισμός της έννοιας της αντίστασης για τις νέες πολιτισμικές σπουδές: της κριτικής του καθημερινού ως εξάρθρωσης και επανακωδικοποίησης των σημαινόντων συστημάτων της αστικής κουλτούρας.
Οικειοποίηση και εκ νέου χρήση των ηγεμονικών σημασιών, η λαθραία χρήση των μορφών και νοημάτων των ισχυρών, η διείσδυση της φωνής του «άλλου» στην ανάγνωση των αστικών κειμένων, αυτές είναι οι αναπόφευκτες μορφές που παίρνουν η αντίσταση και η δημιουργικότητα υπό την ταξική κοινωνία, δίνοντας «μια πολιτική διάσταση σε καθημερινές πρακτικές», όπως το περπάτημα, η ανάγνωση, η διακόσμηση, η μαγειρική.
Περί τα μέσα της δεκαετίας του '70 γίνεται δυνατό να ανιχνεύσει κανείς, μέσω της διάλυσης της συλλογικής πολιτικής σε πολιτική του πολιτισμού, μια ακριβή αντιστροφή του λουκατσιανού από-διαφοροποιημένου, εκπραγματισμένου υποκειμένου: το ενεργοποιημένο υποκείμενο της αντίστασης θεωρείται τώρα σε κατάσταση δημιουργικής και ανοιχτής διαπραγμάτευσης με τις συνθήκες της ίδιας του/ της αλλοτρίωσης. Η «διήγηση» γίνεται ένα είδος σημειωτικής χειραφέτησης από τη σκληρή καθημερινότητα. Ο κριτικός μεταπολεμικός μετασχηματισμός μιας ερμηνευτικής του καθημερινού μέσα από τη φιλοσοφία της πράξης συνυπάρχει στον de Certeau με την ευρύτερη από-πολιτικοποίηση που δηλώνει η συμμαχία ανάμεσα στην κριτική του καθημερινού και μια μικροσκοπική πολιτική της επιθυμίας στη γαλλική κουλτούρα μετά το 1968. Η πολιτική ως πράξη (politics) κατακερματίζεται σε πολυποίκιλες πολιτισμικές ενέργειες αντίστασης· σε μια πολιτική προσποιήσεων, τεχνασμάτων και αστεΐζουσας ανατρεπτικότητας. (σσ. 53-56)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου